VVD-staatssecretaris Rutte heeft bij de Tweede Kamer het wetsvoorstel Werk en Bijstand ingediend. Kern van het wetsvoorstel is dat gemeenten in de toekomst een eigen budget krijgen voor bijstand en reïntegratie en dat voor mensen in de bijstand een aantal nieuwe regels gaat gelden. De nieuwe regels moeten per 1 januari 2004 ingaan. Het gaat om de volgende maatregelen:

• Mensen in de bijstand worden verplicht algemeen geaccepteerd werk aan te nemen, ook al is de betreffende baan onder hun (opleidings)niveau. Het criterium 'passende arbeid' komt daarmee te vervallen.

• Gemeenten mogen alleen nog in individuele gevallen ontheffing verlenen voor de verplichting om werk aan te nemen.  Ontheffingen voor bepaalde groepen, zoals alleenstaanden met jonge kinderen, mogen niet meer.

• Bijstandsgerechtigden die aangeboden werk weigeren kunnen worden gekort op de uitkering. Hier staat tegenover dat mensen in de bijstand recht hebben op ondersteuning bij het vinden van werk.

• Gemeenten mogen alleen in individuele gevallen extra uitkeringen (bijzondere bijstand) geven. Dit betekent dat gemeenten niet langer een eigen inkomensbeleid mogen voeren dat gericht is op groepen bijstandsgerechtigden.

• Er komt een jaarlijkse toeslag voor mensen met een inkomen op het minimumniveau die vijf jaar lang geen werk hebben. Deze toeslag bedraagt 454 euro voor gehuwden. (Ongehuwden worden niet genoemd. - red. )

• Gemeenten mogen bijstand in natura betalen aan mensen die zelf hun geld slecht beheren, zoals verslaafden of daklozen.

• Bijstandsgerechtigden die zich ernstig misdragen kunnen door gemeenten worden gekort op hun uitkering. Hierbij worden als voorbeeld misdragingen tegenover medewerkers van de sociale diensten genoemd.

Inmiddels heeft het CDA al aangekondigd een amendement tegen het wetsvoorstel in te dienen. Het CDA is er geen voorstander van dat bijstandmoeders met zeer jonge kinderen worden gedwongen te solliciteren. Kamerlid Gerda Verburg  vindt bovendien dat ook bijstandmoeders en -vaders met kinderen tussen de vijf en achttien jaar in bepaalde gevallen moeten worden vrijgesteld.